Pierwsze cmentarze rzymskokatolickie powstawały przy kościołach. Tak było w przypadku kościoła w Dębowie. Tu grzebano zmarłych, jednak liczba dostępnego miejsca była ograniczona. Bliskość cmentarza nastręczała wielu kłopotów. W przypadku remontów i przebudowy świątyni część mogił narażona była na zniszczenie. Dlatego cmentarze zaczęto stopniowo wyprowadzać poza wieś.
W parafii Dębowo, budowa ceglanego kościoła spowodowała, że w 1804 roku założono nieopodal nowy duży cmentarz. Od tej pory, aż prawdopodobnie do połowy lat trzydziestych XX wieku, parafia Dębowo miała dwa cmentarze: przy kościele - stary - na którym ograniczano liczbę pochówków i nowy, położony w sąsiedztwie świątyni. Stary cmentarz uległ likwidacji w połowie lat trzydziestych XX wieku, gdy ksiądz Kazimierz Kaczmarkiewicz przystąpił do budowy nowego kościoła. Do dnia dzisiejszego cmentarz parafialny w Dębowie służy do pochówku zmarłych z parafii Dębowo i Śmielin.
Regulamin cmentarza w Dębowie
CMENTARZ JEST MIEJSCEM POŚWIĘCONYM, PRZEZNACZONYM NA WIECZNY ODPOCZYNEK NASZYCH BLISKICH.
Przepisy porządkowe obowiązujące na cmentarzu parafialnym w Dębowie.
1. Troska o porządek należy do wszystkich, korzystających z cmentarza.
2. Pielęgnując groby nie zaśmiecajmy ganków i sąsiednich grobów.
3. Śmieci należy składować w miejscu do tego celu przeznaczonym.
4. Bez uzgodnienia w biurze parafialnym niedozwolone jest sadzenie drzew i krzewów.
5. Ze względu na charakter religijny cmentarza, nie należy wprowadzać na jego teren psów, nie jeździć rowerami,
nie przebywać w stanie nietrzeźwym oraz nie palić tytoniu.
6. Nie należy niszczyć urządzeń cmentarnych takich jak: krany wodne, ogrodzenie terenu, pojemniki na śmieci itp.
7. Niedozwolone jest stawianie nagrobków bez zatwierdzenia projektu w biurze parafialnym i uiszczenia stosownej
opłaty.
8. Wjazd na cmentarz w celu renowacji nagrobka bez uzgodnienia w biurze parafialnym jest niedozwolony.
9. Opłata za miejsce na cmentarzu, tzw. Pokładne jest na okres 20 lat. Po upływie tego czasu można przedłużyć
pokładne na następne 20 lat.
Nieopłacenie pokładnego jest równoznaczne z rezygnacją miejsca na rzecz parafii. Zarządzający cmentarzem
nie ma obowiązku szukania odpowiednich osób do uregulowania tej opłaty. Troska o tę sprawę spoczywa na
osobach zainteresowanych grobem.
PROBOSZCZ
PARAFII P.W. ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA
w DĘBOWIE
Podstawa prawna:
1. Konkordat z dnia 28.07.1993 r.
2. Ustawa z dnia 31.01.1959 r.
3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 25.08.1959 r.
4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Terenowej z dnia 20.10.1972 r.
Cmentarze wyznaniowe w polskim prawie cywilnym.
(Wybrane problemy)
Jednym z istotniejszych elementów kształtujących problem organizowania oraz funkcjonowania cmentarzy wyznaniowych na danym terenie jest ustawodawstwo państwowe w tej materii. Dlatego warto przypomnieć polskie przepisy państwowe regulujące problem cmentarzy.
Podstawa prawna
Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską, podpisany w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r. w art. 8, ust. 3 stanowi: «miejscom przeznaczonym przez właściwą władzę kościelną do sprawowania kultu i grzebania zmarłych Państwo gwarantuje w tym celu nienaruszalność».
Z ważnych jednak powodów i za zgodą kompetentnej władzy kościelnej można przeznaczyć te miejsca na inny użytek. Przepis ten nie ogranicza jednak stosowania prawa polskiego w przypadkach wywłaszczenia z zachowaniem standardów prawa międzynarodowego.
Deklaracja Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 kwietnia 1997 r. w celu zapewnienia jasnej wykładni przepisów Konkordatu3 dodaje w ust. 2, że «pojęcie nienaruszalności cmentarzy, użyte w artykule 8 ust. 3 Konkordatu, nie może być rozumiane jako prawo do odmowy pochowania na cmentarzu katolickim osoby innego wyznania lub niewierzącej».
Nienaruszalność cmentarza, gwarantowana przez Konkordat, nie oznacza jednak, że władza państwowa nie może wydawać odpowiednich przepisów regulujących sposób tworzenia oraz administrowania tymi miejscami.
Podstawowymi normami prawnymi obowiązującymi obecnie w naszym kraju są:
1. Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych z późniejszymi zmianami (dalej będziemy
używać określenia: Ustawa).
2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 25 sierpnia 1959 r. w sprawie określenia, jakie tereny
pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze (dalej będziemy używać określ.: Rozporządzenie z 1959 r.).
3. Rozporządzenie Ministrów Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Zdrowia i Opieki Społecznej
z dnia 20 października 1972 r. w sprawie urządzania cmentarzy, prowadzenia ksiąg cmentarnych oraz
chowania zmarłych ( będziemy używać określenia: Rozporządzenie z 1972 r.).
4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 marca 2008 r. w sprawie wymagań, jakie muszą spełniać
cmentarze, groby i inne miejsca pochówku zwłok i szczątków. (Dz. U. z dnia 21 marca 2008 r.)
Zarząd cmentarza powinien prowadzić księgę cmentarną zawierającą następujące dane dotyczące osób, których zwłoki zostały pochowane:
1. nazwisko i imię;
2. płeć;
3. wiek;
4. ostatnie miejsce zamieszkania;
5. datę zgonu;
6. miejsce zgonu;
7. przyczynę zgonu;
8. datę i numer aktu zgonu;
9. datę pochowania;
10. dokładnie określone miejsce pochowania według planu zagospodarowania cmentarza;
11. ewentualne odnotowanie faktu wydobycia, daty i miejsca ponownego złożenia szczątków.
Dane te powinny być wpisane do księgi cmentarnej na podstawie przedłożonej karty zgonu. Karty zgonu, na których podstawie dokonano pochowania zwłok, powinny być przechowywane przez zarząd cmentarza co najmniej 30 lat
Kostnica
Na cmentarzach mniejszych, w miejscowościach, w których przeciętnie odbywa się najwyżej 1 pogrzeb dziennie, zamiast domu przedpogrzebowego powinny być budowane kostnice z jednym obszernym, widnym pomieszczeniem oraz z pomieszczeniem na trumny ze zwłokami oczekującymi na pogrzeb i niewielkim magazynem na przechowywanie sprzętu. Zarówno w domu przedpogrzebowym, jak i w kostnicy nie wolno kłaść trumien ze zwłokami bezpośrednio na podłodze, lecz należy je umieszczać na specjalnie na ten cel przeznaczonych rusztowaniach lub katafalkach.
Urządzenia te należy często czyścić i odkażać.
Dom przedpogrzebowy lub kostnica powinny być pod stałym nadzorem służby cmentarnej, powinny być utrzymywane w czystości i w określonych godzinach dostępne dla osób biorących udział w ceremoniach pogrzebowych. Za przechowywanie zwłok i korzystanie z urządzeń domu przedpogrzebowego lub kostnicy zarząd cmentarza uprawniony jest do pobierania opłat.
Groby
Ilekroć jest mowa o:
1) grobie ziemnym - należy przez to rozumieć dół w ziemi, do którego składa się trumnę ze zwłokami lub urnę
i zasypuje ziemią;
2) grobie murowanym - należy przez to rozumieć dół, w którym boki są murowane do poziomu gruntu, do którego
składa się trumnę ze zwłokami lub urnę;
3) grobie rodzinnym - należy przez to rozumieć grób przeznaczony do składania dwóch lub więcej trumien ze
zwłokami lub urn;
4) katakumbach - należy przez to rozumieć pomieszczenie z niszami w ścianie, przeznaczone do pochówku
zwłok;
5) kolumbarium - należy przez to rozumieć budowlę z niszami przeznaczonymi do składania urn.
Groby ziemne powinny mieć następujące minimalne wymiary:
1) pojedyncze, w których składa się trumnę ze zwłokami dziecka do lat 6: długość 1,2 m, szerokość 0,6 m,
głębokość 1,2 m;
2) pozostałe pojedyncze, w których składa się trumnę ze zwłokami: długość 2,0 m, szerokość 1,0 m,
głębokość 1,7 m;
3) pojedyncze, w których składa się urnę: długość 0,5 m, szerokość 0,5 m, głębokość 0,7 m.
Groby murowane powinny mieć następujące minimalne wymiary:
1) pojedyncze, w których składa się trumnę ze zwłokami: długość 2,2 m, szerokość 0,8 m, głębokość 0,8 m;
2) pojedyncze, w których składa się urnę: długość 0,5 m, szerokość 0,5 m, głębokość 0,7 m.
Groby murowane wielournowe, w których składa się urny, powinny mieć wymiary nie przekraczające wymiaru grobu murowanego pojedynczego.
Nad każdą trumną składaną w grobie murowanym powinno być założone sklepienie.
Nad ostatnim sklepieniem grobu murowanego przeznaczonego do składania trumien wykonuje się podmurówkę dla warstwy sanitarnej ziemi, jako izolację, o grubości co najmniej 0,3 m od sklepienia do poziomu ziemi.
W zależności od warunków gruntowych i wodnych można stosować pochówek zwłok piętrowo w grobach ziemnych lub murowanych, przy czym trumny powinny być między sobą przedzielone warstwą ziemi o grubości co najmniej 0,3 m albo murem lub betonem zbrojonym o grubości co najmniej 0,06 m.
Głębokość grobu rodzinnego ziemnego dla dwóch trumien umieszczonych jedna nad drugą powinna wynosić co najmniej 2,5 m. Dla każdej następnej trumny grób powinien być głębszy o 0,8 m.
Groby rodzinne ziemne, w których trumny mają być składane obok siebie na jednym poziomie, powinny mieć następujące minimalne wymiary: długość 2,0 m, szerokość 1,8 m (0,8 m + 0,2 m + 0,8 m), niezależnie od głębokości grobu.
Groby rodzinne murowane, w których trumny mają być składane obok siebie na jednym poziomie, powinny mieć oddzielne dla każdej trumny komory o minimalnych wymiarach: długość 2,2 m, szerokość 0,8 m, głębokość 0,8 m. Komory powinny być od siebie oddzielone murem lub betonem zbrojonym o grubości co najmniej 0,06 m, niezależnie od głębokości grobu.
Dopuszcza się tworzenie zbiorowych grobów ziemnych lub murowanych, których minimalna długość dla grobów ziemnych wynosi 2,0 m, dla grobów murowanych - 2,2 m, a szerokość jest wielokrotnością szerokości określonych w ust. 3 i 4.
W każdym przypadku odległość między najwyższym poziomem wody gruntowej a dnem grobu nie może być mniejsza niż 0,5 m.
W grobach murowanych dno grobu może być ziemne lub umocnione. Dno umocnione powinno mieć spadek jednokierunkowy; w miejscu najniższym należy przewidzieć odpływ łączący się z ziemią.
Pomiędzy grobami powinno być zapewnione przejście o szerokości co najmniej 0,5 m.
Przejścia między grobami mogą być zagospodarowane wyłącznie za zgodą zarządcy cmentarza oraz na warunkach przez niego określonych.
Na grobach można ustawiać nagrobki o wymiarach nie przekraczających granic powierzchni grobu albo usypywać ziemię w postaci pagórka nad grobem. Wymiary grobów, podane wyżej są wymiarami w świetle.
Ponowne użycie grobu.
Grób nie może być użyty do ponownego chowania przed upływem lat 20. Po upływie lat 20 ponowne użycie grobu do chowania nie może nastąpić, jeżeli jakakolwiek osoba zgłosi zastrzeżenie przeciw temu i uiści opłatę, przewidzianą za pochowanie zwłok. Zastrzeżenie to ma skutek na dalszych lat 20 i może być odnowione.
Do przedłużenia zakazu ponownego użycia grobu na dalsze 20 lat w przypadku sporu o to uprawnienie między różnymi osobami, pierwszeństwo ma osoba wymieniona w art. 10 ust. 1 Ustawy, tzn.:
1. pozostały małżonek(ka),
2. krewni zstępni,
3. krewni wstępni,
4. krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa,
5. powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.
Osobie, która mimo upływu terminu 20 lat nie zgłosiła zastrzeżenia i nie wniosła odpowiedniej opłaty, nie przysługuje roszczenie o przywrócenie posiadania miejsca oddanego przez zarząd cmentarza z przeznaczeniem na grób kogoś innego, chociażby nadal stale odwiedzała grób i utrzymywała go w należytym stanie.
W związku z likwidacją grobu, pojawia się nieraz pytanie, co zrobić ze szczątkami osoby poprzednio tam pochowanej. Można je tam pozostawić, albo przenieść w inne miejsce, z tym że można je chować również poza powierzchnią grzebalną. Decyduje o tym zarząd cmentarza. Na życzenie osoby uprawnionej do pochowania zwłok można szczątków nie wydobywać.
- Przepisy ustalające termin dwudziestoletni nie mają zastosowania do pochowania zwłok w grobach
murowanych, przeznaczonych do pomieszczenia zwłok więcej niż jednej osoby. W tym przypadku nie
ma określonego jakiegokolwiek terminu. Domyślnie, należy uważać je za trwałe.
- Dozwolone są natomiast umowy, przedłużające termin, przed upływem którego nie wolno użyć grobu do
ponownego pochowania. Umowa taka powinna zostać sporządzona na piśmie.
- Niezależnie od tych przepisów jest wzbronione użycie do ponownego pochowania grobów, mających wartość
pamiątek historycznych (ze względu na swą dawność lub osoby, które są w nich pochowane, lub zdarzenia,
z którymi mają związek) albo wartość artystyczną.
- W istniejących grobach murowanych dopuszcza się chowanie zwłok osób zmarłych w ciągu 20 lat po wydaniu
decyzji o zamknięciu cmentarza.
Ekshumacja.
Ekshumacja zwłok i szczątków może być dokonana:
1. na umotywowaną prośbę osób uprawnionych do pochowania zwłok za zezwoleniem właściwego
inspektora sanitarnego,
2. na zarządzenie prokuratora lub sądu,
3. na podstawie decyzji właściwego inspektora sanitarnego w razie zajęcia terenu cmentarza na inny cel.
Zwłoki osób zmarłych na choroby zakaźne nie mogą być ekshumowane przed upływem 2 lat od dnia zgonu.
Ekshumacja zwłok i szczątków powinna odbywać się we wczesnych godzinach rannych podczas chłodnej pory roku (w okresie od 16 października do 15 kwietnia). O zamierzonej ekshumacji należy zawiadomić właściwego powiatowego (miejskiego, dzielnicowego) lub portowego inspektora sanitarnego, który:
1. wykonuje nadzór nad ekshumacją oraz
2. może zezwolić na wykonanie ekshumacji w innym czasie przy zachowaniu ustalonych przez niego
środków ostrożności.
Przy ekshumacji mogą być obecne tylko osoby bezpośrednio zainteresowane.
Zwłoki ekshumowane przed upływem okresu mineralizacji powinny być wydobyte wraz z trumną, którą bez otwierania należy umieścić na czas przewozu w obrębie kraju w skrzyni szczelnie wybitej blachą. Na miejscu ponownego pochowania trumnę należy wydobyć ze skrzyni i pochować bezzwłocznie na cmentarzu bez jej otwierania. W razie ekshumacji wykonywanej po upływie okresu mineralizacji wydobyte szczątki wraz z resztkami trumny należy umieścić w nowej trumnie i przygotować do przewozu. O zamierzonej ekshumacji na cmentarzu wyznaniowym powinna być zawiadomiona właściwa jednostka wyznaniowa.
Przepisy Ustawy dotyczące ekshumacji i przewożenia zwłok nie odnoszą się do archeologicznych prac wykopaliskowych.
